Kentsel dokunuş ve kentsel dönüşüm; ikisi birbirinden farklı iki kavram.
Kentleri sermaye lehine “gayrimenkul ve iş geliştirme projesi” olarak gören AKP’nin; İstanbul’a Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’u aday göstermesi “dönüşümün” rotasını gösteriyor
Kurum’un Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan ile engin bir deneyimi var. Bakanlığının yanı sıra TOKİ ve Emlak Konut başkanlıklarında edindiği betonlaşma hikayesini İstanbul seçmeni satın alacak mı; 31 Mart günü sandıklar açılınca göreceğiz.
İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu ise AKP’ye karşı CHP’ye kazandırdığı seçim zaferleriyle İstanbul’da ikinci kez seçmen karşısına çıkıyor.
İmamoğlu döneminde belediyede sıfırdan yapılan işler “kentsel dokunuş” ile “kamusal varlıkların müteahhitlere rant olarak aktarıldığı belediyecilik” arasındaki farkı ortaya koyuyor.
Bunların başında kreşler, öğrenci yurtları ve sosyal konutlar geliyor.
AKP’nin 25 yıllık belediyecilik döneminde İBB tek bir kreş açmazken, İmamoğlu döneminde “Yuvamız İstanbul” adıyla 100 kreş açıldı.
AKP ise “sosyal belediyeciliği”; tarikat vakıflarının- derneklerinin Kur’an kurslarına, okullarına, yurtlarına; Diyanet İşleri Başkanlığı’nın mahallelerde açtığı yüzlerce Aile İrşat Evleri’ne (Aile ve Dini Rehberlik Büroları) havale etmiş durumda.
AKP’li belediyelerin açtığı millet parklarını, kütüphaneleri, kafeleri ise hale süreçleriyle birlikte okumak gerekir.
Örnek mi? Rami Kışlası Kütüphanesi’nin yüklenicisi Atatürk’ün mirası Türk Tarih Kurumu…
***
“Askıda Eğitim Desteği”, “Askıda Aile Desteği”, “Mahalle Evi” gibi sosyal projeleri hayata geçiren İBB yeni dönemde bunlara ek olarak, “İstanbul Halk Süt” dağıtımını 300 bin çocuğa ulaştırmayı vaat ediyor. Vaatleri arasında 2 İBB Çocuk Oyun Merkezi, 500 bin çocuk için seyyar oyun alanı da bulunuyor.
Öğrenci yurtları için de benzer karşılaştırmayı yapabiliriz.
İBB’nin tek bir öğrenci yurdu yokken, son 4.5 yılda faklı ilçelerde açılan kız ve erkek öğrenci yurtlarında yaklaşık 6 bin kalıyor.
Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin, 2023 yılında 157 bin 576 öğrencinin üniversite eğitimi hakkı kazanmasına rağmen kayıt yaptıramadığını açıkladı. Bu öğrencilerin büyük bölümünün barınma sorunu nedeniyle bulunduğu kentten ayrılamadığını tahmin etmek zor değil!..
100 bin öğrenciye kişi başına 15 bin lira destek vaat eden İmamoğlu’nun projeleri arasında 15 bin öğrenciye barınma kapasiteli 14 yeni yurt bulunuyor.
***
Deprem riskinin yakınsanmasıyla güvenli evlerde oturma ihtiyacına, kiralarda ortaya çıkan yüksek artışların eklenmesiyle barınma temel sorun haline geldi.
İBB’nin iştirak şirketlerinden İstanbul Konut İmar Plan Sanayi ve Ticaret A.Ş. ( KİPTAŞ) Genel Müdürü Ali Kurt, 2020 yılında başladıkları “Afetlere Karşı Dayanıklı İstanbul Proje” kapsamında 10 bin 577 bağımsız birimlik 17 projeyi tamamladıklarını söylüyor.
Bu ay sonunda teslim edilecek projelerle bağımsız birim adetinin 11 bin 230 olması bekleniyor.
Kurt “Sosyal konutlarda; Kamu (TOKİ-Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı) bileşik faizli, değişken faizli sosyal konut üretirken; sabit taksit modeli getirdik ve bu kapsamda 2 bin 095 konut teslim ettik. 3 bin 946 bağımsız birimden oluşan 6 sosyal konut projesi, 6 bin 463 bağımsız birimden oluşan 10 kentsel dönüşüm projesi, 168 bağımsız birimden oluşan 1 kaynak geliştirme projesi teslim ettik.” diyor.
29’u kentsel dönüşüm olmak üzere 33 projeyi devam ettiren KİPTAŞ, bunların da tamamlanmasıyla hak sahiplerine 18 binin üzerinde konut teslim etmiş olacak.
KİPTAŞ “Fortune 500” sıralamasında kendi sektöründe 2019 yılında 15. sırada, 2020 yılında 14. sırada, 2021 yılında ise 11. sırada yer aldı.
2023 sonu itibarıyla borcu bulunmayan şirketin aktif büyüklüğü 4 milyar TL’ye ulaştı.
KENTSEL DÖNÜŞÜM-İSTANBUL YENİLENİYOR
*KİPTAŞ yönetiminin koordinatörlüğünü yürüttüğü İBB Şehircilik Grubu (KİPTAŞ, İstanbul İmar AŞ, BİMTAŞ) riskli yapılarını dönüştürmek isteyenler için teknik ve finansal garantörlük sunan, anahtar teslim bir süreci içeren “İstanbul Yenileniyor “platformunu hayata geçirdi.
*5 Temmuz 2021’de “İstanbul Yenileniyor” kuruldu. 1.7 milyon vatandaşın yaşadığı, 473 bin bağımsız birimden 31 binin üzerinde başvuru aldı. Bu işe başlarken inşaat maliyeti 2 bin lirayken, 23.000-25.000 liraya yükseldi. Tek yapılarda 18 ay, çoklu yapılarda 24 ay vade farksız olmak üzere KİPTAŞ’a ödeme imkanı bulunuyor. KİPTAŞ ayrıca bankalara kefalet vererek vatandaşlara kredi kullandırma seçeneği de sunuyor.
*Depreme dirençli kentsel dönüşüm çerçevesinde 24 yıllık eski KİPTAŞ yönetimi yalnızca 2 proje başlatabildi, 1.632 bağımsız birim yıktı. Bunlar 5. Levent ve Locamahal projeleriydi.
*İBB inşaat maliyetlerinde emeklilere yüzde 65, dar gelirlilere yüzde 60 destek veriyor. Kentsel dönüşü hızlandırmak için ev sahibi ve kiracılara 18 ay boyunca aylık 7 bin lira kira yardımını İBB Meclis’i onayladı.
* Yeni yönetime banka kredileri dahil toplamda 200 milyon doların üzerinde borç bırakan KİPTAŞ hem borçları sıfırladı hem de 4 milyar TL aktif büyüklüğe erişti. Hazırlanan 3 yıllık bütçede, kaynak geliştirme projelerinin katkılarıyla 2024 yılında 2 milyar TL, 2025 yılında 8.2 milyar TL, 2026 yılında ise 9 milyarın TL üzerinde rekor kârlılık yer alıyor.
KİPTAŞ’IN SOSYAL PROJELERİ
1. HALASKAR GENÇLİK VE YAŞAM MERKEZİ
Mecidiyeköy Fulya mahallesinde, içinde Zübeyde Hamım Kız Öğrenci Yurdu, kültür merkezi ve cami bulunan Halaskar Gençlik ve Yaşam Merkezi projesi ilerliyor.
2. BULGUR PALAS
İBB iştirakleri, 1912 yılında İstanbul’un yedinci tepesi olarak bilinen Kocamustafapaşa Tepesi’ne inşa edilen Bulgur Palas’ı satın aldı. Kaderine terk edilen Bulgur Palas, KİPTAŞ koordinasyonunda restore edildi. İBB Miras’ın tasarımlarıyla, kütüphanesi, sergi salonu ve seyir terası ile Fatih ilçesinin cazibe merkezlerinden biri oldu.
3. BÜYÜKDERE ATATÜRK FİDANLIĞI
Beşiktaş Karanfilköy kentsel dönüşüm projesinden edinilen kaynakla, 1997 yılından beri atıl durumda bırakılan ve içinde tohum merkezi, kreş, kütüphane de olan 180 bin metrekarelik Atatürk Fidanlığı’nda Büyükdere Bahçıvanlık Okulu açıldı.
4. BÜYÜKADA BELTUR TESİSLERİ
İBB iştiraki BELTUR’un işletttiği Büyükada Vapur İskelesi kafeteryası, AKP dönemi İBB yönetimi tarafından yerel seçimlerden 8 ay önce, 2 bin liraya 10 yıllığına Türkiye Gençlik Vakfı (TÜGVA)’na kiralanmıştı. İBB yargı sürecinin tamamlanmasıyla işletmeyi geri aldı. Büyükada BELTUR Tesisleri yenilenerek hizmete açıldı.
5. HATAY GEÇİCİ YAŞAM ALANI VE İBB EMEKÇİLERİ LİSESİ
6 Şubat Kahramanmaraş-Hatay merkezli depremin ilk 2 ayında; 6 gemi, 4 uçak, 7 bin 200 TIR ile bölgeye ulaşan CHP tarafından Hatay koordinatörlüğünü üstlenen İBB, 4 ayda bin kişinin ikamet ettiği geçici yaşam alanı yaptı.
Deprem felaketinin yıl döneminde ise Kırıkhan’da depremden zarar gören Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi 90 bin İBB çalışanının katkılarıyla onarıldı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Emekçileri Lisesi olarak açılacak.
6. HACIBEKTAŞ MİHMANDAR PROJESİ
Nevşehir Hacıbektaş’ta geçmişin mimari mirasını, teknoloji ile buluşturan 75 bağımsız birim, kreş ve sosyal donatıların olduğu KİPTAŞ Mihmandar projesinin temeli atıldı.
2019-2024 KİPTAŞ’IN İLKLERİ
* Şirket tarihinde ilk kez gayrimenkuller herkese açık, şeffaf ve online katılım imkanı sunan müzayedelerle satışa sunuldu. 9 adet halka açık müzayede yapıldı.
* Sosyal konut başvuruları ilk kez online yapıldı; sağlık çalışanları ilk kez ayrıcalıklı grup kategorisine alındı.
*İlk çevreci sosyal konut üretildi, Türkiye’de ilk kez bir sosyal konut projesinde gri su geri kazanım sistemi Tuzla Meydan Evler’de kullanıldı.
* Tarihinde ilk kez projelerde bölgeye hizmet veren kreşler inşa edildi.
* Tarihinde ilk kez projeler erken teslim edildi. KİPTAŞ Silivri 4. Etap sosyal konut projesi 5 ay, KİPTAŞ Tuzla Meydan Evler sosyal konut projesi 6 ay ve KİPTAŞ Tuzla Aydınlık Evler sosyal konut projesi tam 1 yıl erken teslim edildi.
* Tarihinde ilk kez mahalle aralarına girilerek tek yapıların yenilenmesini sağladı.
* Gayrimenkul sektörünün en prestijli yarışması “Sign of the City Awards” ta KİPTAŞ Silivri 4. Etap Sosyal Konut ve KİPTAŞ Eyüpsultan Yeşilpınar Evleri Kentsel Dönüşüm projeleri 2 ödül birden kazandı.
