İran’da 14’üncü dönem cumhurbaşkanı seçimlerinin ikinci turu başladı.
Seçimde reformist aday Tebriz Milletvekili ve eski Sağlık Bakanı Mesud Pezeşkiyan ile muhafazakar aday eski Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Said Celili yarışıyor.
İçişleri Bakanlığı Seçim Merkezi’nin verilerine göre, 88 milyon nüfusa sahip ülkede, yaklaşık 62 milyon seçmen, 59 binden fazla merkezde kurulan sandıklarda oy kullanabilecek. Ayrıca 95 ülkede kurulan seçim merkezlerinde ülke dışındaki İran vatandaşları da sandığa gidebilecek.
Yerel saatle 08.00’de başlayan oy verme süreci saat 18.00’de sona erecek ancak bu süre ihtiyaç halinde İçişleri Bakanlığına bağlı Seçim Merkezinin kararıyla uzatılabilecek.
Seçim sonuçlarına dair ilk verilerin gece yarısı yayımlanması, kesin sonuçların ise yarın sabah saatlerinde açıklanması bekleniyor.
TIKLAYIN | Reformist aday ilk turu önde bitirdi ancak yüzde 50’yi geçemedi; İran cumhurbaşkanlığı seçimleri ikinci tura kaldı
TIKLAYIN | 5 soruda İran seçimleri
Reformist aday önde görünüyor
Son olarak İranlı Öğrenciler Anket Ajansı (ISPA) tarafından 3 Temmuz’da ülke genelinde 3 bin 660 kişiyle yüz yüze gerçekleştirilen kamuoyu yoklamasında, katılımcıların yüzde 49,5’i reformistlerin adayı Pezeşkiyan’a, yüzde 43,9’u ise eski Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Genel Sekreteri muhafazakar aday Celili’ye oy vereceğini belirtti.
Katılımcıların yüzde 4,8’i oy kullanacağını ancak henüz karar veremediğini belirtirken, yüzde 1,8’i ise “boş oy” kullanacağını söyledi.
ISPA’nın ilk tur seçimleri için 26 Haziran’da yaptığı anketin sonuçları, adayların aldığı oy oranları açısından ülkedeki diğer anketler arasında en yakın sonucu vermişti.
|
Mesud Pezeşkiyan Reformist siyasetçi Pezeşkiyan, 29 Eylül 1954’te Mahabad kentinde, İranlı Türk bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Soyadı Farsça’da “Doktorlar” anlamına gelen Pezeşkiyan, Tebriz Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun oldu. 1980-1988 arasında yapılan İran-Irak savaşında hem muharip hem de doktor olarak görev yaptı. Pratisyenlik kursunu 1985 yılında tamamlayan Pezeşkiyan, savaştan sonra Tebriz Sağlık Bilimleri Üniversitesi’nde genel cerrahi ihtisasını yaparak eğitimine devam etti. İran Sağlık Bilimleri Üniversitesi’nden 1993 yılında kalp cerrahisi yan dal uzmanlığını alan Pezeşkiyan, daha sonra kalp cerrahisi uzmanı oldu ve 1994-1999 yılları arasında Tebriz Sağlık Bilimleri Üniversitesi Rektörü olarak görev yaptı. Pezeşkiyan’ın siyasi hayatı, eski Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi döneminde 1997 yılında Sağlık Bakanı Yardımcısı atanmasıyla başladı. Hatemi döneminde 2001’de Sağlık Bakanı olarak atandı, 2005’e kadar bu görevde kaldı. Ülkede 2008’de yapılan Genel Seçimlerinde Tebriz Milletvekili olarak Meclise girmeyi başaran Pezeşkiyan, o tarihten bu yana beş dönem Tebriz’i temsilen görev yaptı. Pezeşkiyan, 2016’da İran Meclis Başkan Yardımcısı olarak 4 yıl görev yaptı. İran’da 2013’teki cumhurbaşkanı seçimlerine adaylık başvurusu yapan ancak daha sonra adaylığını geri çeken Pezeşkiyan’ın 2021’deki seçimlerdeki adaylık başvurusu Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından reddedildi. Pezeşkiyan, 1 Mart’ta yapılan Milletvekili Seçimlerinde Tebriz’den birinci sırada Meclise girmeyi başardı. Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin hayatını kaybetmesi sonrasında 1 yıl öne alınan cumhurbaşkanı seçimi için adaylık başvurusu yapan Pezeşkiyan, seçimlerde reformistlerin tek adayı olarak yarışıyor. Eski Cumhurbaşkanları Muhammed Hatemi ile Hasan Ruhani, eski Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif gibi isimlerin açık desteğini alan Pezeşkiyan, seçim kampanyalarında, ülkedeki “etnik ve mezhebi ayrımcılık” ile zorunlu başörtüsü sorununa vurgu yaptı ve ekonomi ile adalet konusundaki sorunları çözeceğinin vaadini verdi. |
|
Said Celili İran’ın önde gelen muhafazakar isimlerinden Said Celili, 6 Eylül 1965’te Meşhed’de doğdu. Annesi Erdebilli İran Türk’ü olan Celili, Tahran’daki İmam Sadık Üniversitesinde Siyasal Bilimler bölümünde eğitim gördü. İran-Irak Savaşı’nda İran Devrim Muhafızları Ordusuna bağlı gönüllü milis teşkilatı Besic üyesi olarak savaşa katılan Celili, 1987’de Irak güçlerine karşı yürütülen “Kerbela-5 Operasyonunda” bacağından ağır yaralanınca sağ bacağı ampute edildi. Savaştan sonra mezun olduğu okulda öğretim görevlisi olarak çalışmaya başlayan Celili, 1989’da Dışişleri Bakanlığı’nda görev aldı. Celili, 2001’de İran lideri Ali Hamaney‘in ofisinde danışmanlık görevine getirildi. 2002’de Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi üyesi yapıldı. Ağustos 2005’te Mahmud Ahmedinejad‘ın cumhurbaşkanlığına seçilmesinin ardından Dışişleri Bakanlığı’nın Avrupa ve Amerika İşlerinden Sorumlu Bakan Yardımcısı olarak atandı. Celili, Ahmedinejad döneminde Ekim 2007’de Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Genel Sekreteri oldu. Bu dönemde İran’ın Batı ile nükleer müzakerelerine Konseyin Genel Sekreteri başkanlık ediyordu ve Celili bu sayede bir anda kendisini dünyanın en büyük nükleer müzakerelerinden birinin merkezinde buldu. “Tehditleri fırsata dönüştürmek” sloganını kullansa da birçoklarına göre, Batı’yla nükleer müzakerelerden sorumlu olduğu altı yıl boyunca fırsatları birbiri ardına tehdide dönüştürdü ve görev süresince Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), İran’a karşı 3 karar aldı ve ABD ile Avrupa da Tahran’a ağır yaptırımlar başlattı. Eski Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani tarafından 2013’te görevden alınan Celili, Hamaney tarafından Güvenlik Konseyinin üyesi olarak atandı. Aynı yıl ayrıca Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi üyesi görevine geldi. Mezun olduğu İmam Sadık Üniversitesinde 2000 yılından bu yana siyaset bilimi dersleri veren Celili, 2013’te Ruhani’ye karşı bugünkü gibi diğer muhafazakar aday Muhammed Bakır Kalibaf ile birlikte aday oldu ancak yüzde 11 oy ile üçüncü oldu. Said Celili, 2013 yılında seçim yenilgisinin ardından Ruhani hükümetine “yardım etmek ve eksikliklerini telafi etmek” için, “Gölge Hükümet” planını önerdi. Bu kapsamda, bütçe yapısını reform etme planını açıkladı. Petrol sektörünü geliştirme ve yaptırımlara rağmen petrol satışlarını artırma gibi planlarını Ruhani hükümetine iletti ancak bunların bir çoğu Ruhani tarafından uygulanmadı. Ülkede 2021’deki seçimlerde de aday olan ancak daha sonra İbrahim Reisi lehinde adaylıktan çekilen Celili, 2013’ten bu yana Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyinde Hamaney’in temsilcisi olarak görev yapıyor. Özellikle Batı ile ilişkiler konusunda mesafeli tutumuyla bilinen Celili, seçim kampanyalarında daha çok mevcut statükoyu sürdürme niyetinde olduğu izlenimini verdi. |
